Tekst źródłowy strony Podstawowe informacje o oświetleniu

<span style="color: green">|| '''kom: Uwaga tekst jest stary - dodano do niego kilka kom. Należało by zapewne napisać coś zupełnie nowego od zera. Nie jest to złe na początek - ale napisane zostało wieki temu. W innej epoce ;] Na tyle dawno, że jest to ciekawe z punktu widzenia - "historii" - polskich tekstów o uprawie zielska wykopalisko ''' W tekście ponadto jest kapkę błędów merytorycznych - nie dyskwalifikuje go to jako całości - ale są, no dobra nawet po skasowaniu niemądrych dopisów i komentarzy jest to co najwyżej zabawne. 20 lat temu ?||</span>

Przy uprawie indoor należy zapewnić roślinom wystarczającą ilość światła. Odpowiednio wysokie nat. światła jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju roślin.
Konopie są roślinami światłolubnymi, najlepiej rozwijającymi się przy nat. światła ok. 50.000 lux. 
Poza natężeniem ważna jest barwa światła. Najbardziej aktywne w fotosyntezie jest swiatło niebieskofioletowe i czerwone , najmniej zas swiatło zielone (tzw. widmo czynne fotosyntezy - długosci fali ~400do450 nm i ~650-670 nm). Idealna lamp do roslin emitowała by tylko te zakresy fal - tylko nikt jej jeszcze nie zbudował. 
(Wzasadzie należało by się posługiwać zamiast lumenami "jednostką" PAR - "Photosynthetically Active Radiation ". Lumen (a zatem i jed pochodna lux - lm/m2) jest jednostką opartą na wrażliwości ludzkiego wzroku na swiatło.)


<span style="color: green">|| kom: Tak zwane idealne lampy - o widmie wspominanym up: powstały - i przy okazji okazało się, że wcale nie jest tak różowo i idealnie :) - zieleń jest także użyteczna. W tym tekście niestety obecne są - mity i dez/informacje, interpretacje na "chłopski rozum" - patrz: art. [[Diody led]] - jak już wspomniano art o [[Diody led| LED]] jest bardzo stary : ale zanim zostanie zastąpiony nowszym pewnie upłynie.. ;) dużo czasu jeszcze. Pewnie nigdy nie zostanie bo nikt nic nowego nie napisze.... ||</span>


== Lampy żarowe ==
Absolutnie nie nadają się do uprawy . Zwykłe żarówki ( na napięcie 220V) dają 10-12,5 lm/w , halogenowe 10 - 15% więcej. Większą część energii elektrycznej przetwarzają w ciepło. Aby osiągnąć minimalne konieczne nat. światła 20.000 lux w pomieszczeniu o powierzchni 0,25 m2 należało by umieścić 4 żarówki 100W!!. Przy nat światła ok 35.000 (zalecane minimum) 7x100W. (piekarnik :) )

<span style="color: green">|| kom: żarowe źródła światła mogą być traktowane jako źrodło promieniowania IR, bywają do tego wykorzystywane - w doświadczeniach z uprawą roślin w sztucznych warunkach. Pod ich światłem rośliny mają tendencje do wyciagania się w górę. ||</span>

== Wyładowcze źródła swiatła. ==

Czyli: swietlówki, lampy sodowe nisko i wysokoprężne, lampy rtęciowe i metalohalogenkowe. Wszystkie poza lampami sodowymi niskoprężnymi emitują swiatło o charakterze mniej lub bardziej ciągłym.

Zalety i wady różnych typów wyładowczych źródeł swiatła:
{| border="1"
!Rodzaj
!Zalety	
!Wady	
!Uwagi
|-
|'''Świetlówki'''	
|Dosyć wysoka wydajnosć, niska cena, wydzielają stosunkowo mało ciepła.	
|Duże wymiary (klasyczne rury),	
|Zalecane do:
niewielkich upraw, klonowania , początkowej fazy wzrostu weg. I wszędzie tam gdzie z uwagi na niedostateczną wysokosć nie można stosować HPS.
|-
|'''Lampy LPS''' 
-niskoprężne sodówki	
|Bardzo wysoka wydajnosć.	
|Monochromatyczne żółte swiatło. Lamoy LPS nie są stosowane do uprawy roslin.	Dla hodowców eksperymentatorów. :)
|Nie zalecane,
|-
|'''Lampy HPS''' -wysokoprężne sodówki	
|Wysoka wydajnosć. Skład widmowy swiatła pobudzający kwitnienie.	
|Niedobór swiatła niebieskiego .	: ) 
|Najbardziej ekonomiczne źródło światła dla plantacji. 
Nie zalecana przy ukorzenianiu klonów.
|-
|'''Lampy rtęciwe	'''
|Niska cena	
|Kiepska wydajnosć.	
|Nie warto stosować.
|-
|'''Lampy rtęciwo-żarowe	'''
|Niska cena	
|Beznadziejna wydajnosć nieco tylko wyższa do żarowych lamp halogenowych.	
|Odradzamy.
|-
|'''Lampy MH''' -metalohal-ogenkowe	
|Wysoka wydajnosc. Światło o barwie zbliżonej do naturalnego.	
|Niższa wydajnosć od lamp HPS. W przypadku lamp bez bańki ochronnej- koniecznosc stosowania opraw z filtrem UV.	
|Zalecane do:
Do wzrostu weg.
I w mieszanych układach oswietleniowych - MH +HPS.
|}


== Świetlówki czyli CFL ==

Popularne w latach 70 i 80, obecnie są rzadko stosowane. Wykorzystywane najczęściej przy klonowaniu i wczesnej fazie wzrostu.
Jeżeli zakładacie małą zamkniętą plantację, to będą prawdopodobnie najlepszym wyborem. Stosowane są również w przypadkach gdy niedostateczna wysokość lub nieodpowiedni kształt pomieszczenia do uprawy, uniemożliwia zastosowanie lamp HPS i MH.

Z klasycznych [https://forum.haszysz.com/forums/lampy-cfl.23/ świetlówek] najlepsze są rury dające światło zimne białe "cool white"(72-75lm/W) ,inne rodzaje świetlówek dają mniej światła. Od niedawna (3-4 lata?) można dostać wysoko wydajne świetlówki nowej generacji z trójpasmowymi luminoforami. Mają wyższą sprawność (~80-95lm/W) i do 30% dłuższą żywotnosć, przy czym emitowany strumień świetlny przy końcu eksploatacji zimniejsza się do 90% wart. wyjściowej. (Stare sw. pod koniec expl. dawały nawet o 30% mniej swiatła.)

UWAGA. Nie warto stosować specjalnych sw. do [https://forum.haszysz.com/forums/o%C5%9Bwietlenie.20/ oświetlania roślin], dają one niewiadomo czemu wyjądkowo mało lum z wata. Mają co prawda nieco poprawioną emisja swiatła w zakresie czerwieni i niebieskiego ale nie jest to wstanie zrekompensować ich beznadziejnej wydajności. --> Gro -Lux pr. Sylvania 38W -1000lm, Osram Fluora 1500lm.

<span style="color: green">|| kom: Informacje chyba - z czysto praktycznego punktu widzenia mniej więcej prawdziwe - poza tą beznadziejną sprawnością nie rekompensowaną - tu raczej jest tak, że sprawność liczona na strumień fotonów była podobna, a realnie osiągane efekty także - przy czym bywało, że zwykłe świetlówki cool white wypadały np: przy uprawie rozsady lepiej||</span>

Ciekawą ofertą są dostępne od kilku lat sw. kompaktowe (economy z nie obudowanymi rurami). Są one dobrym rodzajem oświetlenia w przypadku małych zamkniętych plantacji. 
Zaletą kompaktówek jest wbudowany układ zapłonowy. Dzięki temu można je wkręcić w oprawki po 2zł sztuka. Stosując zwykłe tradycyjne sw. trzeba się liczyć z wydatkiem na oprawę z układem zapłonowym.
Dostępne są także różne typy sw. kompaktowych bez wbudowanego statecznika, przystosowane do pracy z standardowymi, lub elektonicznymi statecznikami. Świetlówki tego typu maja bardzo zróżnicowne wymiary i moc. (niektóre maja wbudowany zapłonnik, inne nie. Kupując takie swietlówki należy koniecznie zwrócić na to uwagę)


*Tabela. Kilka wybranych swietlówek kompaktowych bez wbudowanego ststecznika, 
przystosowane do standardowych (nie elektronicznych) układów zasilania (pr "Sylvania").
{| border="1" cellspace="3" align="center"
!Typ świetlówki	
!lum	
!Wymiary
|-
|Lynx-S
CF-S 11W/840 cool white deluxe	
|900
|233x193x28 mm
|-
|Lynx-L
CF-L 36W/840 cool white deluxe	
|2.900	 
|415x38 mm
|-
|Lynx-D
CF-D 26W/840 cool white deluxe	
|1.800	
|170x127x28 mm
|}


Świetlówki o wyższej mocy mają większą wydajność, dlatego też najlepiej jest stosować te o największej dostępnej mocy.
W przypadku sw. kompaktowych najmocniejsze powszechnie dostępne 20-23W. ( "Philips economy 20W; Ikea 20W; Osram dulux el 23W, Sylvania Mini Lynx T 23W ) Zupełnie dobrze sprawują się 11-17W, unikajcie jednak sw. o niższej mocy.
Koszt jednej świetlówki w zależnosci od mocy i producenta waha się od 15 do 45 zł. Poza produktami znanych "renomowanych" firm można często po okazyjnych cenach coś kupić .( promocje;) to to co wszyscy lubimy najbardziej.W hipermarketach Gean dostępne były swietlówki kompaktowe 20W w opakowaniach po 3 sztuki za 29,95zł :-) )
Przy zastosowaniu klasycznych rur należy liczyć się z ich znaczną długością (18-20W-->0,59m; 36-40W-->1,2m; 60W-->1,6m!!). Zalecamy rury 18-20W i 36-40W mające jeszcze możliwą do zaakceptowania długość. 
Obecnie na rynku można spotkać całą masę różnorodnych lamp fluorescencyjnych, należy jednak zwracać uwagę na ich parametry. Przykładowo dostępne są sw. o mocy 60W i długości "zaledwie" ok 30 cm, jednakże te które widzieliśmy miały wydajność rzędu 38-40 lum z wata. (60W i tylko2400lum!! podczas gdy 3x20W kompakty Ikea dają 3600lum).
Stateczniki.
Układ stabilizujący do świetlówek jest wyjątkowo prosty , dlatego też nie widzimy powodu aby kupować gotowe oprawy, tym bardziej, że są cholernie drogie. Wszystkie potrzebne elementy (cewka, zapłonnik i kondensator ) są tanio dostępne w sklepach z artykułami elektrycznymi. (przynajmniej u nas, bebechy do 40W za 17 - 20 zł)

== LPS.Niskoprężne lampy sodowe ==

Najwydajniejsze znane źródło swiatła (nawet do 200lm/W!!). Lampy te mają charakterystyczną żółtą barwę emitowanego swiatła. Emitują praktycznie zupełnie monochromatyczne swiatło (dublet sodowy 589 i 586 nm).


*Tabela. Wydajnosć wybranych lamp 
sodowych niskoprężnych produkcji firmy "OSRAM".

{| border="1" align="center"
!moc, typ
!lum	
!uwagi.
|-
|27W, SOX-E 26	
|3500 lm	
|Nie używane do uprawy roslin.??
|-
|35W, SOX-E 36	
|5750 lm	
| to co wyżej
|-
|65W, SOX-E 66	
|10.700 lm
| to co wyżej
|-	
|90W, SOX-E 91	
|17.000 lm
|to co wyżej
|-	
|127W, SOX-E 131	
|25.000 lm	
| to co wyżej
|}


Stosowane są do oswietlania miejsc gdzie nie jest istotne prawidłowe oddawanie barw. 
Z tego co wiemy nie używa się ich do uprawy roslin.
Prawdopodobnie można by je użyć w połączeniu z lampą MH uzupełniającą skład widmowy swiatła. np. 127W niskop.sod. + 75W MH na 0,7 m2 ???. Ciekawym pomysłem wydaje się być system oswietleniowy do małych szafek złożony z, lampy niskoprężnej o małej mocy i paru swietlówek kompaktowych. (np. 35W LPS + 4 kompakty 20W, łącznie ok. 10.550 lm z przy mocy ok. 115 W. na 0,25m2. )
Bez uzupełnienia widma najprawdopodobniej nie warto ich stosować. ?? Nigdzie nie ma szczegółowych informacji na temat wykorzystywania tego typu lamp w uprawie. Znaleźlismy jedynie kilka pytań bez konkretnej odpowiedzi w archiwum jednej z list dyskusyjnych. Sądzimy, że lepiej jest zaopatrzyć się w [https://forum.haszysz.com/forums/lampy.5/ HPS], niż experymentować. 

== HPS.High pressure sodium(wysokoprężne lampy sodowe) ==

Wysokoprężne sodówki czyli '''[https://forum.haszysz.com/forums/lampy-hps.22/ lampy HPS]''' są jednym z najwydajniejszych znanych źródeł światła ( 90 -150lm z wata). Nic lepszego do do uprawy od nich jeszcze nie wynaleziono, polecamy wszystkim. Dają pomarańczowo czerwone światło.
Na rynku dostępne są lampy o mocach z przedziału 70-1000W.


*Tabela. Wydajnosć lamp HPS
{| border="1" align="center"
!Moc lampy [ W ]	
!lum	 
!na x m2	
!uwagi
|-
|50	
|3400-3500	
|0,07-0,77	
|Nie warte zakupu?.
|-
|70	
|5600-6000	
|0,12-0,13	
|Jak wyżej
|-
|100	
|8000-95000 (10.000)	
|0,18-0,22	
|może być
|-
|150	
|14.000-17.000	
|0,27-0,38 (0,4)	
|Pierwsza, którą opłaca się kupić.
|-
|250	
|22500-32000	
|0,5-0,65
|-	
|400	
|45.000-55.000	
|1-1,2	
|-
|600	
|80.000 - 90.000	
|1,74 -2	
|-
|1000	
|130.000	
|2,9	
|}


Wyższe wydajnosci dotyczą lamp HPS nowej generacji - lamp o podwyższonej skutecznosci.
Jak widać, im wyższa jest moc lampy, tym większą ma ona wydajność. Dlatego też lepiej jest zastosować jedną lampę o dużej mocy niż układ złożony z kilku mniejszych. 
Koniecznie trzeba zorientować się, jaką wydajność ma oferowanawam lampa, warte zakupu są jedynie te nazywane lampami o podwyższonej skuteczności. (np. zwykła 150 W firmy "Natrium" daje 14500 lm a ta o podwyższonej spr. 17000 lm.)
W hurtowniach najczęściej dostępne są lampy produkcji firm "Osram" i "Philips" czasem spotyka się jeszcze "Natrium" lub "egzotykę" w rodzaju lamp "Sylvania". Niezależnie od producenta wydajnosć lamp jest praktycznie identyczna.


*Tabela. Porównanie parametrów lamp HPS o podwyższonej sprawnosci 
produkcji firm : Natrum, Philips i Sylvania. (na podstawie danych katalogowych producentów)

{| border="1" align="center"
!moc lampy
!"Natrium" WLS EXTRA	
!"Philips" SON-T PLUS PIA	
!"Sylvania" SHP SUPER
|-
|100 W	
|10.000 lm	
|10.500 lm	
|10.000 lm
|-
|150 W	
|17.000 lm	
|16.500 lm	
|17.000 lm
|-
|250 W	
|32.000 lm	
|32.000 lm	
|32.000 lm
|-
|400 W	
|55.000 lm	
|55.000 lm	
|55.000 lm
|-
|600 W	-	
|90.000 lm	
|85.000 lm
|}


Poza typowymi wysokoprężnymi lampami sodowymi spotkać można także sodówki przeznaczone do współpracy z układami stabilizującymi lamp rtęciowych. Są to lampy wypełnione tzw. mieszaniną Penninga. Przy wymianie rt. na taką lampę obowiązują nast zasady (na podstawie inf. ze strony firmowej Natrium)

*lampa sodowa o mocy 110W zastępuje rtęciówkę o mocy 125W
*lampa sodowa o mocy 210W zastępuje rtęciówkę o mocy 250W
*lampa sodowa o mocy 330W zastępuje rtęciówkę o mocy 400W

Lampy tego rodzaju mają znacznie niższą wydajnosć od typowych sodówek. Nie warto ich stosować chyba, że macie gotową oprawę od lamy rtęciowej.
Tak samo jak w przypadku zwykłych HPS, wydajnosć lamp różnych producentów jest na tym samym poziomie.


*Tabela. Wydajnosć lamp sodowych 
z mieszaniną Penninga, produkcji firm Natrium i Sylvania.
{|  border="1" align="center"
! moc lampy
!"Natrium"	
!"Sylvania" SXH
|-
|110 W	
|8.000 lm	
|8.000 lm
|-
|210 W	
|18.000 lm	
|18.000 lm
|-
|330 W	
|32.000 lm	
|(moc-350W) 34.500 lm
|}


Pomarańczowo - czerwone swiatło emitowane przez wysokoprężne lampy sodowe w zupełnosci wystarcza dla prawidłowego rozwoju roslin i nie jest konieczne uzupełnianie go przy pomocy innych źródeł swiatła.

PS. Ostatnio znaleźlismy niezłe info o wykorzystaniu lamp HPS o niewielkiej mocy (50, 70W) przy zastosowaniu technikij ScrOG. 
Poniżej zamieszczamy tabelę z parametrami takich lamp. Jak widać maja one raczej niska wydajnosć (66-83lm/W).


*Tabela. Lampy hps o mocy 50 i 70W pr. 
Sylvania--> nie wymagają zewnętrznego zapłonnika (układ jak do lampy rtęciowej)
{| border="1" align="center"
!Typ	
!lum	
!Uwagi
|-
|SHP 50W/CO/I/E27	
|3300	
|?.66lm/W
|-
|SHP 70W/CO/I/E27	
|5800	
|?.83lm/W
|}

== Lampy rtęciowe. mercury vapor lamps ==

Wysokoprężne dają 40-65lm z wata, niskociśnieniowe 30-40. Lampy rt. bez powłoki luminoforowej dają swiatło nieciągłe (404,7; 435,8; 546,1; 577; 579 nm - swiatło robi wrażenie lekko zielonkawego), te z powłoką lum. mają bardziej ciągłe widmo emitowanego swiatła. 

Spotkać można także lampy rtęciowo-żarowe -? nigdy nie widziałem - pracują bez układu stabilizującego. W Polsce produkowane są lampy rtęciowo-żarowe o mocach: 160W -2750lm, 250W-5000lm i 450W - 10500lm. ( 17-24 lm/wat)

Ps. Firma "Sylvania" produkuje reflektorowe lampy rtęciowo-żarowe o mocy 160W. przeznaczone do dosdwietlania roslin.( HSB-R Gro -Lux Reflektor, 3000 lm - idealne dla ludzi lubiących płacić gigantyczne rachunki z prąd )

=== MH.metal halide(lampy Metalo-halogenkowe) ===
Ulepszoną odmianą lamp rtęciowych są lampy Metalo-halogenkowe (MH metal halide - wypełnione parami rtęci z dodatkiem jodków metali; Na, Ti, In, Dy, Ho. Tm ). Produkowane w wielu rozmiarach, mocach, wersjach trzonkowych i z standardowymi wkręcanymi końcówkami E-27 i E-40. Lampy te mają wysoką wydajnosć (90-100lm/wat) i dają swiatło o barwie zbliżonej do naturalnego.


*Tabela. Wydajnopsc lamp MH firmy Natrium 
Przystosowane do stateczników lamp sodowych.

{| border="1" align="center"
!Moc lampy [ W ]	
!lum	
!~na x m2	
!Uwagi
|-
|250 nw	
|20.000	
|0,44	
|nw - barwa neutralna biała
|-
|400 nw	
|42.000	
|0,93	
|
|-
|400 dw	
|32.000	
|0,71	
|dw- dzienna biała
|}


*Tabela. Lampy MH firmy Sylvania.  Typ - HSI-SX/TSX Britelux , 
lampy współpracujące z układami zasilania do HPS.

{| border="1" align="center"
!Moc [W], typ	
!lum	
!~na x m2	
!uwagi
|-
|SX 250W/CO	
|20.500	
|0,45	
|powlekana
|-
|SX 250W/CL	
|20.500	
|0,45	
|przezroczysta
|-
|TSX 250W	
|21.000	
|0,46	
|przezroczysta
|-
|SX 400W/CO	
|40.000	
|0,88	
|powlekana
|-
|SX 400W/CL	
|40.000	
|0,88	
|przezroczysta
|-
|TSX 400W	
|36.000	
|0,8	
|przezroczysta
|}


*Tabela. Lampy MH firmy Sylvania.  Typ HSI-MP. -przeznaczone do opraw bez szyby ochronnej 
(filtru UV) Skróty -CO i CL oznaczają to samo co w poprzedniej tabeli.

{| border="1" align="center"
!Moc [W], typ	
!lum	
!~na x m2	
!uwagi
|-
|100W/CL U-E27	
|8.500 lm	
|0,19	
|do pracy ze statecznikiem HPS
|-
|100W/CO U-E27	
|8.100 lm	
|0,18	
|""
|-
|150W/CL U-E27	
|13.000 lm	
|0,28	
|""
|-
|150W/CO U-E27	
|12.500 lm	
|0,27	
|""
|-
|400W/C/BU	
|38.000 lm	
|0,84	
|Statecznik - Constant Wattage. (CWA)
|}


'''Uwaga.'''<br>
Niektóre typy lamp MH wymagają stosowania filtrów UV. Bez nich mogą powodować uszkodzenia roslin, oparzenia skóry i oczu.
Nie wszystkie dostępne lampy MH a przystosowane do pracy z statecznikami od HPS, wymagają? także zupełnie innych zaplonników.

MH z uwagi na skład widmowy światła (dużo składowej niebieskiej, barwa swiatła zbliżona do dziennego) nadają się dobrze do wegetatywnej fazy wzrostu. Według naszej opinii nie mają one żadnych istotnych zalet w porównaniu do lamp sodowych, są natomiast mniej wydajne.

Niektórzy hodowcy stosują MH podczas wzrostu weg. , a podczas kwitnienia i dojrzewania HPS. Czasem także stosuje się mieszane układy oświetleniowe. (np. 2 HPS + jedna MH uzupełniająca brakującą niebieską częsć widma)

<span style="color: green">|| kom: Z tą brakującą cześcią jest nieco inaczej ;) - O ile daje się wystarczająco dużą moc na powierzchnie - światło HPS nie powoduje wyciągania sie roślin. Nie ma potrzeby dodawania do niego czegokolwiek. Mieszanie - takie jak wspomniane up. skraca nieco rośliny - zmienia ich pokrój - ale z punktu widzenia osiaganych plonów - raczej lepiej jest dać identyczną sumaryczną moc HPS ||</span>

Lampy MH o niewielkiej mocy są stosowane do oswietlania akwariów. Dostępne o mocach 70, 150, 250W. Gotowe systemy oswietleniowe z tymi lampami są jednakże horrendalnie drogie. (należy potraktować to jako ciekawostkę, system 2x70W za ~1400zł, 2x250 za ~3200 zł , :-) )
MH są sensowną alternatywą dla HPS, natomiast lampy rtęciowe niskociśnieniowe są najgorszym z możliwych wyborów. Nie tylko dają mniej światła od zwykłych tandetnych świetlówek, ale mają także gorszy od nich skład widmowy emitowanego światła. To samo odnosi się do lamp, rtęciwych wysokocisnieniowych i rtęcoowo-żarowych.
Son Agro firmy Philips
Specjalne lampy HPS do uprawy roslin. Dostępne o mocy 430W. Mają poprawioną emisję swiatła w zakresie promieniowanioa niebieskiego. Lampę o mocy 430 W można wkręcić w standardową oprawę do 400 W HPS. Układ stabilizujący powinien sobie poradzić z nieco wyższą moca lampy.
Według znalezionych w necie sprawozdań hodowców lampy tego rodzaju dają doskonałe wyniki. Dzięki uzupełnieniu niedoboru sw. niebieskiego rosliny rosną szybciej a także mają nieco krótsze internody. Identyczny efekt uzyskuje się stosując mieszane układy oswietleniowe złożone z lamp HPS + MH, ale w tym przypadku sprawę załatwia jedna lampa.
Poza lampami SonArgo Philipsa, dostepne (niekoniecznie w Polsce...) są także lampy HPS innych producentów o zwiększonej emisji promieniowanie niebieskiego np. (Lumenarc Super Agro LU160/270/430 : EYE Hortilux LU430S/HTL/EN . -->bardziej szczegółowe info dostępne na stronie : http://www.sunlightsupply.com/)
Zarówno lampy sodowe jak i MH (wszystkie lampy wyładowcze) wymagają specjalnych opraw z układem zapłonowym. 
HPS-y wymagają do pracy układu ze statecznikiem i zapłonnikiem impulsowym (nie dotyczy to lamp o mocy 50 i 70W mających wbudowany wewnętrzny zapłonnik bimetaliczny i lamp HPS z mieszanina Penninga).
Większosć lamp MH z którymi się spotkalismy wymaga do pracy statecznika i specjalnego zapłonnika generującego impuls wysokiego napięcia. Wedłóg danych z netu istnieją także lampy MH wymagające jedynie statecznika, jednakże nie udało się nam ich jak narazie znaleźć w żadnej hurtowni (??).
W większosci sieciowych sklepików znajdziecie także tak zwane Conversion Lamps. Występują one w dwu wersjach MH-zastępująca HPS i na odwrót.. Takich "wynalazków" raczej nie uda się Wam nigdzie w Polsce znaleźć.
Same lampy wyładowcze są dosyć tanie (zależnie od mocy i producenta 50 -100 zł), ale aby można było je uruchomić trzeba mieć oprawę, która jest kilkukrotnie droższa od samej lampy.
Można zaopatrzyć się w odpowiednie elementy elektryczne i samodzielnie zbudować układ zapłonowo - stabilizujący, pozwoli to zaoszczędzić masę pieniędzy.
'''Budowa układu do HPS jest banalnie prosta. W jego skład wchodzą''' :<br>
cewka dobrana odpowiednio do mocy lampy ( cewki opisane są mniejwięcej tak; BS- 150/230 gdzie ; 150 - moc lampy , 230 napięcie zasilania - do lamp o innej mocy analogicznie . Na cewce nalepiony jest schemat układu stabilizującego, dzięki czemu będziecie wiedzieli jak to do kupy złożyć)
UZLS - 1 . Uniwersalny starter lampy sodowej ( na tym urządzeniu także jest schemat jak je wpiąć)
Odpowiednio dobrany kondensator. (Układ ruszy i bez niego - przynajmniej nasz działa :-) Kondensator służy do kompensacji mocy biernej - co kolwiek to znaczy --> Układ bez kondensatora ciągnie więcej mocy :( )
Otwierają sie w nowych oknach:

== Inne Uwagi: ==

== Odbłyśniki,mocowanie ==

Niezbędny dodatek do lamp. Muszą być tak wykonane aby jak najmniej światła się bezproduktywnie marnowało.
W przypadku stosowania świetlówek, najłatwiej jest je wykonać z grubej folii aluminiowej. Nie jest to najlepsze z możliwych rozwiązań ale z pewnością wystarczy.
Jeżeli nabyliście fabryczną oprawę do sodówki, to odbłyśnik jest komplecie, jeśli budujecie ją samodzielnie to będziecie musieli również go zrobić. Materiał na odbłyśnik musi wytrzymać dosyć wysoką temp pracy lampy. Najłatwiej będzie wykonać całość z cienkiej blachy aluminiowej, której zaletąjest wysoki współczynnik odbicia światła. Blacha stalowa pochłania dużą część światła.

<span style="color: green">|| '''kom: To jest bardzo ważne - jakość odbłyśnika - czy nawet jego prawidłowe mocowanie - .. ludzie np. mają często zwyczaj zakładać je "odwrotnie" i zamiast oświetlać równomiernie świecą w ściany w pomieszczeniach o kształcie zbliżonym do prostokąty.
Plon zależy najbardziej od światła - a to co wypluwa z siebie źródło nie jest tym samym co dociera do roślin. Im bardziej równomiernie się to rozkłada na powierzchnie i im mniej się traci na sprawności odbłyśnika tym lepiej.
'''||</span>

== Zamocowanie Świateł ==

Lampy sodowe i sw. mocuje się tak aby można było je przesuwać w miarę wzrostu roślin. Świetlówki powinny być zamocowane możliwie blisko szczytów, najlepiej ok 5-8 cm. W przypadku lamp sodowych ważne jest zastosowanie odpowiedniej bezpiecznej odległości od roślin. W przeciwnym przypadku szczytowe partie roślin ulegną uszkodzeniu na skutek działania wysokiej temp lamy. Minimalna wysokość na jakiej może być zawieszona sodówka zależy od jej mocy.(od 20do 50 cm)
Jeszcze jedno, dużo korzystniej jest montować lampy HPS i MH poziomo niż pionowo. 
(wszystkie profesjonalne oprawy które widzieliśmy miały tak mocowane lampy)

Urządzenia do przesuwania lamp.
Stosowane w większych uprawach. Dzięki bardziej równomiernemu rozłożeniu światła uzyskuje się większe plony. Są dosyć drogie i raczej trudno dostępne.
<span style="color: green">|| kom: pozwalają one także zwiększyć powierzchnie oświetlaną tą samą ilością lamp.||</span>

== Natężenie światła. ==

<span style="color: green">|| kom: Tu nie powinno sie operować lumenami - jest to nie najlepsze przybliżenie ||</span>

Aby zioło wyrosło musicie zapewnić mu odpowiednią ilość światła. 
Absolutne minimum to 18.000 - 20.000lx (1 lx = 1 lm na1 m2) jednak przy tak niskim nat. światła nie należy się spodziewać zbyt wysokich plonów. [[ no nie..]]
Zalecamy min. 35.000 - 45.000 lx . Im więcej tym lepiej, max. do 50.000 lx 
(Niektórzy hodowcy stosują znacznie większe nat sw. Np. na liscie dysk. na owergrow znaleźliśmy fotki uprawy o powierzchni ok. 0,25 m2 oświetlonej przy pomocy 2 lamp HPS 150W ~128.000-130.000 lx !!! )
W przybliżeniu oznacza to, że :
korzystając ze świetlówek na 1 m 2 potrzeba lamp o łącznej mocy ~600 - 750 wat. ( praktycznie nie stosuje się więcej niż 500-550W. )
w wypadku wysokoprężnych lamp sodowych na 1m2 ~350 - 400 wat.
Metalo halogenkowe na 1 m2 ~400 - 450 wat.
Jak łatwo zauważyć lampy sodowe są najbardziej ekonomicznym źródłem światła. Jednakże przy małych zamkniętych plantacjach (0,15-0,40 m2) przy dodatkowo ograniczonej wysokości (np.0,4-0,8 m) nie ma możliwości zostawania lamp sodowych, w takim przypadku rozsądnym wyborem wydają się być sw. kompaktowe. 
Lampy sodowe można z powodzeniem stosować w zamkniętych pomieszczeniach o powierzchni 0,3-0,7 m2 przy wysokości min. 1,2-1,6 m. W przypadku niższych pomieszczeń, łatwo o uszkodzenie szczytowych partii roślin nadmiernie przybliżonych do gorącej lampy.

== Różnice pomiędzy Ziołami uprawianymi pod różnymi typami oswietlenia. ==

*'''Świetlówki.'''
Zioła uprawiane pod świetlówkami (cool white) są zadowalającej jakości , dojrzewają podobnie jak te pod lampami MH. Uzyskiwane plony są jednak nieco mniejsze, co wynika głównie ze stosowania niższego nat. światła.
*'''HPS.'''
Krzewy rosnące pod lamp.sod. dają większe plony zarówno od tych z pod sw jak i z pod MH. Czerwono pomarańczowe światło emitowane przez sodówki jest idealne przy kwitnieniu ziółek. Rosliny które rosną pod HPS wytwarzają większe kwiatostany - mają korzystniejszy stosunek masy kwiatostanów do reszty krzaka . <span style="color: green">|| kom: Nie chodzi tu o "kolor" światła - a o to, że z lamp HID te sa najwydajniejsze w przetwarzaniu produ na fotony - stąd się to bierze - nie z dziwacznego paskudnego koloru światła ||</span>
*'''MH.'''
Rosliny uprawiane pod MH mają znacznie krótsze internody od tych z pod HPS i są nieco szybciej gotowe do zbioru. Uzyskiwane plony są mniejsze - dlatego też raczej nie warto stosować MH, wyższy plon ziela oraz większa wydajność lamp sodowych równoważą z nawiązką ich drobne wady.
*'''Układy łączone i Son Argo.'''
Najlepsze efekty daje uprawa pod mieszanymi układani oswietleniowymi HID+MH (lub Son Agro). Układ taki łączy zalety HPS takie jak wyższy plon i lepsza wydajnosć lum/wat, z zaletami MH - szybszy wzrost i krótkie internody. 
<span style="color: green">|| kom: Raczej kontrowersyjna teza ||</span>

Zastosowanie źródeł swiatła o różnej temperaturze widmowej swiatła.
Temperatura widmowa swiatła.
CCT (Correlated Color Temperature)
Okreslana w stopniach kelwina, źródła 2.700K okreslane są jako ciepłe białe, 4.000K jako neutralne, 4.200K i więcej jakop zimne białe.
"Ciepłe " źródła swiatła (2.700-3.000K) mają wysoką emisje promieniowania w zakresie czerwieni, a "zimne " (4.200-7.000K) w zakresie promieniowania niebieskiego.
Spektralna dystrybucja energi, wykorzystanie emitowanego światła do fotosyntezy.
[[PAR]] (Photosynthetically Active Radiation)
Światło emitowane przez lampy wyładowcze jest w różnym stopniu wykorzystywane przez rośliny do fotosyntezy. Najsilniej absorbowane jest promieniowanie z zakresu 400-450 i 645-670 nm. Światło o długości fali z zakresu 480-550 nm jest praktycznie bezużyteczne.(<span style="color: green"> '''kom edycyjny NONSENS patrz [[krzywa McCree]]''' tekst jest stary i niezbyt merytorycznie poprawny w wielu punktach)</span>
Widma różnych źródeł światła. Wszystkie ilustracje mają charakter poglądowy, na widma emisyjne wybranych źródeł nałożono absorpcyjne widmo fotosyntezy.


Jak łatwo zauważyć , trudno jest porównać efektywność tego samego natężenia światła wyrażonego w lx (lm/m2), pod lampami MH, HPS oraz różnymi typami świetlówek. 
Wynika to z tego, że lumen jest jednostką opartą o wrażliwość ludzkiego wzroku na światło. Człowiek najlepiej postrzega promieniowanie elektromagnetyczne o długosci fali około ~600nm (nie pamiętam dokładnie), wynika z tego że , ta sama ilosć energi w zakresie promieniowanie niebieskiego zostaje odebrana przez wzrok jako mniejsze nat. swiatła niż w przypadku promieni pomarańczowych. Jednostka lm uwzględnia tę naturalną własciwosć ludzkiego wzroku, okreslając wydajnosć źródła swiatła poprzez porównanie wywoływanego wrażenia swietlnego ze wzorcem.
Przy porównywaniu efektywnosci lamp należałoby posługiwać się nie lumenami, ale stopniem wykorzystania emitowanego swiatła do fotosyntezy. ([[PAR]]- Photosynthetically Active Radiation). <span style="color: green"> TAk naprawdę powinno się operować strumieniem fotonów w mikromolach na sekundą </span>
Dla uproszczenia w niniejszym faq posługiwalismy się jednostką lm i lx.

== Zastosowanie różnych źródeł swiatła. ==

*5.000 - 7.000 Kelvin: Silne niebieskie swiatło.( Niektóre lampy MH , lampy fluorescencyjne do akwariów tropikalnych, niektóre swietlówki kompaktowe---> np. kompakty firmy Philips są produkowane w wersjach 2.700 oraz 6.000K)
Wywołuje silne krzewienie. Idealne do fazy szybkiego wzrostu roslin. Wspomaga wzrost w układach łączonych z lampami hps i MH- 3.000K .
*4.200 Kelvin: Cool White. (swietlówki coolwhite, lampy MH )
Używane jako uzupełnienie niedoboru swiatła niebieskiego źródeł o temp. wid. 3.000 K. Dobre do wegetatywnej fazy wzrostu.
*4.000 Kelvin: Neutral Metal Halide
Idealne pojedyńcze źródło swiatła, rosliny rosną gęste i silnie rozgałęzione.
*3.700 Kelvin: Softer Metal Halide (coated) 
Używane jako główne źródło swiatła. Szybszy wzrost niz po lampami 4.000 K.
*3.200 Kelvin: Warm Metal Halide 
Dobre swiatło dla całego okresu wzrostu.
*2.050 - 2.700 Kelvin:
HPS. dużo swiatła czerwonego. Idealne do kwitnienia.
(Większosć swietlówek kompaktowych Philips i Osram ma temp. wid. 2.700)

Ps. Najlepszy wstpółczynnik PAR mają lampy MH o temp. widmowej z zakresu 4200-3200K [[ ciekawe skąd się to wzieło??]]

== Trwałość źródeł światła.==

Zarówno sw. jak i lampy wyładowcze mają ograniczoną trwałość. Lampy sodowe jak i sw. należy wymieniać co 4 max 5 pokoleń ziela, ponieważ wraz raz ze zużywaniem się lamp zmniejsza się ilość emitowanego światła. Przykładowo; roczna świetlówka może emitować nawet 30% mniej światła od nowej. 

Autor: Kac&Kuba

[[Kategoria:Oświetlenie]]
[[Kategoria:Uprawa]]
[[kategoria:podstawy]]