Ledy do żyrandola jako oświetlenie roślin
Ledowe zamienniki żarówek z gwintem E27 kombinowane źródło oświetlenia raczej dedykowane dla niewielkich upraw indor, które w odróżnieniu od popularnych dawniej świetlówek kompaktowych, jest sensownym źródłem światła pozwalającym uzyskiwać wysokie plony z zainstalowanej mocy.
Plony uzyskiwane z każdego wata mocy są nie gorsze, a lepsze niż w wypadku lamp HPS niskich mocy [60-100W] - najlepsze osiągana na ICmag są w granicach osiąganych w wypadku lamp sodowych wysokich mocy.
Edycja rok 2021 _ sprawności tych źródeł wzrosły znacznie i najlepsze dostępne źródła pozwalają zbliżać się do plonów uzyskiwanych na panelach quantum board.
Po niewielkiej przeróbce tj; zdjęciu zbędnych w wypadku uprawy sfer rozpraszających światło, uzyskuje się kierunkowe źródło fotonów. Nie tylko nie są potrzebne kombinowane odbłyśniki w stylu blaszka do ciasta i spółka znane z czasów świetlówek kompaktowych, ale i banalnie prosta modyfikacja zwiększa ilość dostępnego światła.
Zmiana na lepsze - postęp technologiczny sprawił, że powszechnie dostępne źródła światła osiągają sprawności nie gorsze od lamp HPS i są naprawdę sensownym wyjściem w wypadku niewielkich upraw przy powierzchniach nie przekraczających 0,3 m2 czy nawet 0,6 m2.[ opinia : są i rolnicy stosujący te źródła przy powierzchniach 1,2x1,2m = IC mag]
Przy zastosowaniu dobrych ledowych zamienników żarówek można uzyskiwać plony zbliżone, a nawet lekko przekraczające 1g/W.[ rekord na forum 1,37] W wypadku świetlówek kompaktowych zazwyczaj nie uzyskiwano więcej niż 0,3~0,5 g/w. Zdecydowany postęp - za umiarkowaną cenę można zakupić bardzo dobre oświetlenie dla roślin.
Częściowo : opracowano na podstawie: https://www.icmag.com/ic/showthread.php?t=314806 - z tego tematu pochodzą zdjęcia. Warto temat odwiedzić. - Nikt tam nie używa ich bez - opisanej modyfikacji zwiększającej realnie dostępną ilość światła.
patrz także wątek na forum: https://forum.haszysz.com/threads/pomiary-%C5%BCar%C3%B3wkoled%C3%B3w-i-nie-tylko.126211/
Spectrum światła - temperatura widmowa
Żyrandolowe ledy dostępne są w kilku temperaturach widmowych.
- 2700K - najczęściej stosowane - typowa temperatura widmowa w wypadku żyrandolowych źródeł światła.
- okolice 3000K - najczęściej tanie - masowo produkowanie w chinach przez różnych producentów. Ale także i wysokosprawne ledy u niektórych producentów. np. seria V tac Evolution o deklarowanej sprawności 160 lm/W
- 4000K - zalecane raczej do wzrostu wegetatywnego i do układów łączonych, jeśli nastawiasz się na uzyskanie nieco bardziej zwartych roślin takie zamienniki są dobrym pomysłem jako jedyne źródło światła.
- 6500K - wzrost wegetatywny, a także do układów łączących źródła o odmiennych temp widmowych.
Nieco wyższa temp widmowa [3000K] w wypadku "tańszych" zamienników bierze się z tego, że łatwiej jest uzyskać, dla źródła o tej temperaturze widmowej, sprawność taką, aby zamiennik o mocy 9-10 W osiągał 806 lm - i mógł zostać opisany jako analog standardowej żarówki 60W. W wypadku oświetlenia "domowego" preferuje się ciepłe źródła światła o barwie światła zbliżonej wizualnie do tradycyjnych źródeł żarowych. [ nadal mniej więcej aktualne choć od czasu gdy to pisano spłynęło dużo wody w Wiśle ]
Roślinom niewielkie różnice temp: widmowej nie robią znaczącej różnicy i rosły będą podobnie - o ile tylko realnie uzyskiwany strumień fotonów będzie zbliżony. Nie ma wielkiego znaczenia to czy jest to nawet około 3500K czy 2700K - przy wyższej temp. widmowej rośliny będą odrobinę bardziej zwarte. Bardziej zauważalne różnice we wzroście będą przy zastosowaniu lamp o temperaturach widmowych powyżej 4000K zalecanych zazwyczaj do wegetatywnej wazy wzrostu.
Dosyć popularne jest mieszanie ledów o odmiennych temperaturach widmowych, najprościej jest zastosować mix 3000K:4000K 1:1 uzyskuje się wtedy sumaryczny efekt podobny do dosyć powszechnie stosowanego składu widma w wypadku komercyjnie dostępnych paneli. Wynikowa temperatura widmowa zbliżona do 3500K.
Ledy z gwintem E27 dostępne są także w wersjach o wysokich temp widmowych powyżej 4000K, tj zimnym świetle - pod takim oświetleniem rośliny będą bardziej zwarte - pełna analogia do lamp MH/świetlówek - różnicy między światłem na weg i na kwitnienie.
Nie ma konieczności aby zmieniać źródła pomiędzy fazami wzrostu - pod białymi ciepłymi źródłami można przeprowadzić uprawę od początku do końca. Przy czym pod źródłami 2700K trzeba się nastawić na silniejszy skok roślin w górę.
Bardzo zimne źródła mogą się przydać jeśli komuś z jakiś przyczyn zależy aby uzyskiwać bardziej zwarte sadzonki na out np. stosując przy okazji niezbyt ambitne wartości strumienia fotonów. Lub czuje nieodpartą potrzebę by zmieniać oświetlenie pomiędzy fazami wzrostu.
Wzrost po tym typem źródła światła, jest zbliżony do tego pod „białymi” panelami opartymi na diodach COB czy quantum boards - uzyskiwane świtało jest, przy tych samych temp. widmowych praktycznie identyczne - odmienna mniejsza [paradoksalnie nie zawsze] jest sprawność źródła. Niewielki dodatek diod 660 nm często obecny w komercyjnych panelach QB realnie nie zmienia wiele. W wypadku gdy jest mały można go traktować jako czysty marketing.Celowy jest wtedy gdy jest duży i wysokosprawne diody 660 nm podciągają sprawność paneli up.
Ledowe zamienniki żarówek zazwyczaj "super" sprawne nie są. Nie należy się spodziewać osiągów hi endowych quantum boards. Ich sensowne osiągi przy raczej umiarkowanych obecnie cenach, robią z nich bardzo sensowny zamiennik lamp HPS a także co niektórych gotowych paneli. Paradoksalnie nieco na rynku jest trochę źródeł przeznaczonych do uprawy roślin które nie są nic a nic lepsze od tego kombinowanego typu oświetlenia.
Edit: Aktualizacja => Rok 2020 - Dalszy ciąg postępu technologicznego : Deklarowane sprawności ledowych zamienników żarówek klasy A+ doszły do wartości 117-120 lm/W. A++ nawet do 160 lm/W - brak jest weryfikacji deklarowanych aż tak wysokich sprawności _ przy wartości rzędu 160 lm/W przy spektrum 3000K 80 CRI źródła takie zbliżają się do sprawności deklarowanych przez producentów całkiem drogich paneli
Edit: 2023- w sklepie Action dostępne są żarówki marki LSC 17w|2500lumenów|barwa 4000K,jedna z lepszych i tańszych propozycji na chwilę obecną do budżetowych projektów, mikro projektów. Cena 16zł.
Edit: końcówka 2024 - W Action już nie ma wyżej wymienionych - zastąpiły je inne podobnie wyglądające z zewnątrz : poza tym - komercyjne panele są relatywnie tańsze niż dawniej - i modyfikowane źródła e27 nie wyglądają już tak korzystnie cena/jakość jak kiedyś.
Moc na powierzchnie
- Około 400 W na każdy m2 powinno zapewnić wystarczającą ilość światła by uzyskać bardziej niż sensowne plony z powierzchni.
- Przy około 500 W m2 "full wypas" więcej niekoniecznie warto.
- Uwaga zalecenia mocy są stare z czasów gdy e27 miały średnio około ~ 100 lm/W :
IMO nie warto pod tym oświetleniem zakładać upraw przy większych powierzchniach niż 0,2-0,3 m2. Koszty rosną na tyle, że bardziej się może opłacić budowa panelu na wysokosprawnych diodach COB. [ teraz to raczej na paskach quantum _ COB zaczynają odchodzić do lamusa ]
W wypadku niewielkich upraw to oświetlenie zastępuje nie tylko świetlówki wszelkiej maści i gatunku ale i lampy sodowe małych mocy.
E14,GU10 etc
Ledy z gwintem E14 zazwyczaj są dostępne w niższych mocach od tych E27 i przy okazji są wyżej wyceniane, raczej nie ma co się nimi w związku z tym interesować.
Zamienniki halogenowych reflektorów ze złączem GU10 nie wymagają żadnej "przeróbki", od razu są kierunkowym źródłem światła nie wymagającym, dodatkowej oprawy poza oprawką. Podobnie jak w wypadku zamienników żarówek na E14 zazwyczaj są dostępne w niższych mocach a także ich cena za "moc" jest zdecydowanie mniej korzystna niż ledów z gwintem Edisona E27 w wypadku których - tę samą ilość światła można mieć zdecydowanie taniej.
Budowa/rozbiórka/Modyfikacja
- zdejmowanie zbędnych przy uprawie półsfer. Nie wymaga to dokładnego opisu - kto chce zdejmie bez problemu ;)
Dużo ciekawszy jest pomysł zbudowania w oparciu o części "odzyskane" z ... Panelu led COB dla ubogich - z solidnym radiatorem - w którym ledy będą pracowały w o wiele lepszych "chłodniejszych" warunkach.
patrz: temat na forum : https://forum.haszysz.com/threads/lampa-do-do%C5%9Bwietlania-warzyw-i-zi%C3%B3%C5%82-na-parapecie-v-tac-na-uluminiowych-profilach.126568/
najlepszy tutorial na F#
i kolejny bardzo budżetowy z elementami z odzysku : ( na F# jest kilka podobnych )
Awaryjność/trwałość
Trwałość w growboxie może być mniejsza niż w żyrandolu. Chłodzenie tych ledów jest "minimalne" pracują one raczej w górnej granicy dopuszczalnej temperatury dla czipów. Skupienie razem większej ich ilości dodatkowo pogarsza warunki pracy. Warto IMO pomyśleć o jakimś wiatraku nad źródłami który poprawi nieco cyrkulacje i odprowadzenie ciepła z obudów które robią za "radiatory".
Awaryjność – teoretycznie bardzo trwałe – czasem zaczynają migać i ledwo świecą (zimne luty – często przy kablach dostarczających prąd z oprawki E27 do zasilacza -> ta awaria jest łatwo naprawialna ), czasem odmawiają posłuszeństwa … nie wiadomo czemu. Wczesne awarie są „raczej” ? spowodowane uszkodzeniem układu zasilającego.
linki
Wyniki wyszukiwania na F# hasło żyrandoled oraz e27 link
- Dział na forum gdzie możesz zadawać pytania o żyrandoledach https://forum.haszysz.com/forums/%C5%BByrandolledy-i-nie-tylko.395/
- Wątek na ic mag https://www.icmag.com/ic/showthread.php?t=314806
- fotorelacja na forum https://www.forum.haszysz.com/showthread.php?127591-LED-SzafkoBox-0-1m2-Main-Lining-TNT-KUSH
- http://www.olino.org/advice/us/ Strona z testami źródeł światła
Kilka raportów:
- http://www.olino.org/us/articles/2016/03/08/eglo-eglo-led-lamp-9-5w-e27-nw 99lum z wata temp widmowa 4180
- http://www.olino.org/us/articles/2016/03/14/eglo-eglo-led-lamp-9-5w-e27-ww 90 lm/W temp widmowa 2956 K prawdopodobnie te nieco lepsze chińczyki o zbliżonej temp widmowej są podobnej klasy.
- http://www.olino.org/us/articles/2016/01/02/philips-corepro-ledbulb-9-60w-827-e27 Philips 2700K
Rozbiórka Philipsa - większa cześć ledowych zamienników żarówek jest zbudowana identycznie.
Kolejna