Dgrowbox.gif

Z kodem HASZYSZ dostajesz 20% zniżki w growbox.pl

Oświetlenie informator dla początkujących

Z www.Wiki.Haszysz.com
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

Uwaga - tekst jest antyczny - historyczny - nawet dopiski edycyjne do niego są jakby nieco stare. Dawno dawno temu w odległej galaktyce. Trochę tak jak stare gwiezdne wojny, które jak teraz się ogląda to wyglądają jak jakiś pastisz filmu klasy D

Wstęp

Odpowiednie oświetlenie to podstawowy warunek powodzenia uprawy, konopie są roślinami które do prawidłowego rozwoju wymagają bardzo dużo światła. Uprawiane przy zbyt niskim jego natężeniu, nie tylko będą znacznie wolniej rosły, ale także nie wytworzą gęstych kwiatostanów. Zamiast obfitego plonu sinsemili, otrzymacie dychawiczne krzaczki składające się z łodyg i paru zmarniałych liści. Pamiętajcie !!! Światło jest najważniejszym czynnikiem decydującym o wysokości plonów. Podawane w tekście minimalne ilości światła są tymi przy których otrzymuje się jeszcze sensowne plony.

Światło jest także podstawowym czynnikiem regulującym cykl życiowy konopi, które są rośliną dnia krótkiego. Oznacza to tyle, że gdy dzień jest długi pozostają w fazie wzrostu, a kwitnąć zaczynają gdy mają odpowiednio długi okres zaciemnienia. [nocy].

Dlatego uprawa podzielona jest na 2 etapy:
  1. Wzrost wegetatywny. Rośliny są oświetlane przez 24 h na dobę. Zamiennie stosuje się także, 18 h światła i 6 nocy co według niektórych rolników daje lepsze rezultaty.
  2. Kwitnienie. Rośliny są oświetlane przez 12 h a przez następne 12 h maja noc. Odpowiednio długie zaciemnienie jest niezbędne dla wywołania i utrzymania kwitnienia. |przyp: Nie dotyczy to odmian AF - których kwitnienie jest warunkowane wiekiem |

Źródła światła

Świetlówki. Lampy fluorescencyjne.

Do początku lat 80-tych większość rolników używała świetlówek. Był to pierwszy powszechnie stosowany typ oświetlenia w uprawach wewnętrznych. Świetlówki są bardzo zróżnicowane jeśli chodzi o ich wydajność, niektóre z najnowszych typów nie są wiele gorsze od lamp metalohalogenkowych, ale wydajność tych najłatwiej dostępnych i najbardziej poręcznych takich jak np. świetlówki kompaktowe nie jest najwyższa. [max to ok. 65 lm/W]

Świetlówki świetnie nadają się do ukorzenianych klonów czy roślin matek przeznaczonych na klony. Jednakże podczas kwitnienia znacznie lepiej sprawdzają się dużo wydajniejsze lampy sodowe i metalohalogenkowe. [ patrz także: T5,T8 ]


Tabela1. Zestawienie przykładowych lamp fluorescencyjnych.

moc i typ lampy strumień świetlny [lm] zalecana powierzchnia m²
Świetlówka kompaktowa 15W 900 0,02
Świetlówka kompaktowa 20W 1200 0,035
Świetlówka T8 36W (lub 40W T12) długość 1200mm 2350-3500 0,06-0,08
Świetlówka VHO T12 185W długość 2385mm 13600 0,3-0,4


Nie będziemy się zajmowali wszystkimi dostępnymi typami świetlówek ograniczymy się do najważniejszych dla początkującego porad.

Pod żadnym pozorem nie kupujcie:

  • Świetlówek T12. są przestarzałe, mają niska trwałość i byle jaką wydajność.
  • Świetlówek kompaktowych o małej mocy. Nie zalecane te o mniejszej mocy niż 20W.
  • Specjalnych świetlówek do uprawy roślin, takich jak np. fluora, gro lux etc., które sprawdzają się co najwyżej jako oświetlenie akwariów do uprawy konopi się nie nadają. |kom: nadają nie nadają - są drogie a w praktyce zwykłe warmwhite i coolwhite T8 sprawdzają się dobrze |

Zalecana intensywność oświetlenia.

Zakładając plantacje można się posłużyć przybliżoną regułą:

  • Absolutne minimum : 350 W/m² -> wystarczająco przy oświetlaniu ukorzenianych klonów. |kom: przy klonowaniu może być zdecydowanie niższe |
  • Zalecane minimum : 450 W/m² -> ujdzie podczas kwitnienia.
  • Optymalna : powyżej 600 W/m².

W zależności od wydajności zastosowanych lamp, staranności wykonania opraw etc. uzyskacie oczywiście odmienne efekty. Zamiast podawać ile luksów potrzebują rośliny, podajemy jaką moc oświetlenia zastosować na 1 m² plantacji, wydaje się to dużo bardziej przejrzyste od podawania np. jaką powierzchnie można oświetlić np. 40W neonówka.

Optymalna odległość od roślin:

Ponieważ świetlówki emitują "rozproszone światło" i nie powinny się znajdować dalej niż 10 cm od szczytów. | kom: powinno być raczej coś o tym, że emitują światło z dużej powierzchni - nie tak jak lampy HID - na jedno wychodzi |


HPS. Wysokociśnieniowe lampy sodowe.

Są jednym z najbardziej wydajnych źródeł światła sztucznego i są dostępne w szerokim zakresie mocy 50, 70,100, 150, 250,400,600 oraz 1000W. Światło tych lamp zapewnia wystarczająco szybki przyrost roślin podczas okresu wegetacyjnego i jest prawie idealne podczas kwitnienia. Lampy sodowe zapewniają praktycznie cały zakres światła potrzebnego roślinie.

Jedyną wadą tych lamp jest to, że emitują one stosunkowo mało światła z zakresu niebieskiego, którego brak może sprzyjać "wyciąganiu się" roślin.|Srutu tutu pęczek drutu - nie brać poważnie proszę | Produkowane są także specjalne lampy HPS przeznaczone do doświetlania roślin w uprawach szklarniowych np. lampy son argo firmy Philips, które mają nieco lepsze widmo światła od lamp standardowych. | Powstały one jako uzupełniające oświetlenie asymilacyjne do szklarni - gdzie w miesiącach zimowych jest brak światła - i warto przy okazji dodać "niebieskości" więcej, bo skraca międzywęźla szczególnie przy niskich nat światła : w wypadku wysokich jakie się używa w wypadku konopi - problemu niet: i dziwne gdyby był skoro światło HPS ma ...chyba... mieć stosunek czerwieni do dalekiej czerwieni mniej sprzyjający wyciąganiu się niż światło słoneczne - uwaga z pamięci bez podanie źródła : informacje do weryfikacj: |

Lampy HPS to najpowszechniej stosowane źródło światła przy uprawie konopi.

Zalecana intensywność oświetlenia to : 400 W/m² W niektórych opracowaniach można się spotkać z zaleceniami nieco wyższymi lub nieco niższymi. [od 30 do 50 w/ stopę ²] | powiedzmy - 400-600 W/m²|

Tak samo jak w wypadku opisywanych wcześniej świetlówek nie uwzględnia ona różnic w wydajności lamp. Przykładowo lampa HPS 100 W ma wydajność około 100lm/W a lampa 600 W -> 150 lm/W, nie dość tego istnieją lampy HPS "standard" i "super" o podwyższonej sprawności. Tak samo na osiągane rzeczywiste natężenie światła będzie mieć wpływ także, oprawa odległość lampy od roślin czy też kształt pomieszczenia.


Tabela.2 Zalecane powierzchnie dla lamp 70/150/250/400/600/1000 W.

moc W powierzchnia m² efektywny dystans cm
70 0,122 25
150 0,3 35
250 0,36 50
400 1 80
600 1,5 100
1000 2,25  

Jeżeli masz jakieś pytania dotyczące lamp hps możesz zadać je na forum w dziale lampy hps https://forum.haszysz.com/forums/lampy-hps.22/


MH. Lampy metalohalogenkowe.

Emitują światło białe, lampy te dają światło bogate w promieniowanie niebieskie i dlatego, są często używane przez hodowców podczas wzrostu wegetatywnego. Podczas kwitnienia najczęściej używane są lampy sodowe które z uwagi na przewagę światła czerwonego w widmie uważane są za korzystniejsze. Lampy MH mają mniejszą wydajność świetlną od HPS, ale ich światło [przynajmniej niektórych z typów] jest lepiej wykorzystywane do fotosyntezy np. lampa MH sunmaster 400W o temp widmowej 3000K daje o około 16% więcej użytecznej energii roślinom niż lampa HPS 400W. [na podstawie http://www.maximumyield.com/vol1num5/lightin_plantg.htm]. | uwaga -> te dane są na podstawie danych udostępnionych przez producenta lamp - nie można ich brać bezkrytycznie za pewnik |

Stosując lampy MH można z powodzeniem stosować tą samą regułę co w przypadku lamp HPS. 400W/m²

Uwaga:

Nie wszystkie lampy MH mogą pracować w dowolnej pozycji tak jak lampy HPS. Metalohalogeny produkowane w 3 typach: "uniwersalne" - "pionowe" - "poziome".

Inne.

Wszystkie pozostałe rodzaje elektrycznych źródeł światła nie mają praktycznego zastosowania. Krótko jakie jeszcze są i dlaczego są do kitu:

Lampy żarowe wszystkich typów i konfiguracji - wydajność w okolicy zera. Lampy rtęciowo-żarowe niewiele wydajniejsze od zwykłych żarówek. Lampy rtęciowe - mało wydajne. Złe nie odpowiednie dla roślin widmo światła.

Na koniec coś dla miłośników sience fiction.

  1. Diody LED [czerwone i niebieskie w proporcji 3:1 - Nasa prowadzi badania nad ich wykorzystaniem w nieistniejących jeszcze stacjach kosmicznych].

| kom: dawno napisane - Teraz "Anno Domini 2011" : można je kupić - sa jednak nadal bardzo drogie - ceny są wręcz "zaporowe" - nie wszystkie panele są w czymkolwiek lepsze od HPS, nadal mogą sie trafiać nie tylko nie lepsze ale gorsze choć przy okazji zdecydowanie bardziej kosztowne - bardzo ważne jest po prostu jakie diody - której generacji zostały w tym ustrojstwie użyte - nie należy także brać poważnie informacji jakoby były kilka razy -> np:x5 lepsze od HPS etc: Technologia ta jest "rozwojowa" i nowe coraz to wydajniejsze diody pokazują się na rynku co chwilę - najprawdopodobniej za kilka lat LED zastąpią / możliwe, że nawet białe/ wszystkie inne źródła światła używane przy uprawie roślin. Na razie jednak lepiej imo. jest czekać na spadek cen - komercyjnie dostępne panele są nie tylko drogie - a ich realne osiągi są bardzo trudne do oceny po "opisie producenta/sprzedawcy". Pewnym rozsądnym minimum jest poszukanie fotorelacji pod identycznym panelem.

Patrz: Arty o led: Diody led, Panele LED ,Konfigurowanie panelu led DIY oraz Budowa Panelu Led |

  1. Mikrofalowe Lampy Siarkowe: niedawno "odkryte" bardzo wydajne. | wygląda na to, że te technologia w zasadzie "umarła" i pozostała ciekawostką - pojawiły się za to lampy inne "plazmowe" które są tak drogie, że... nie warto w ogóle o nich wspominać. |

Oprawy

Świetlówki i lampy HPS i MH należą do wyładowczych źródeł światła. I tak samo jak wszystkie inne tego typu źródła nie są zasilane bezpośrednio z sieci, ale poprzez specjalne układy stabilizująco - zapłonowe.

Macie 2 wyjścia.

1. kupujecie gotową oprawę. 2. składacie układ stabilizująco-zapłonowy we własnym zakresie.

Świetlówki.

W przypadku świetlówek nie ma problemu [przy kompaktach żadnego]. Stateczniki i zapłonniki są dostępne np. w Obi Praktiker, czy nawet małych sklepach z artykułami oświetleniowymi. Łatwo kupić także elektroniczne stateczniki do których można podpiąć po kilka świetlówek [np. do sumarycznej mocy 60 W]. Dzięki którym uzyskuje się większą trwałość, zwiększony strumień świetlny, mniejsze zużycie prądu. Tyle, że stateczniki takie są dość drogie.

HPS i MH.

Z osprzętem do HPS może być dużo trudniej w sklepach z artykułami elektrycznymi nie ma sensu nawet pytać. Na początek należy "wziąć Panoramę Firm i wyszukać wszystkie hurtownie sprzętu oświetleniowego. Potem bardzo przydaje się telefon. Jeżeli mieszkasz w większym mieście nie powinieneś mieć problemu ze znalezieniem sprzedawcy który będzie miał wszystko co cię interesuje. Potrzebujesz :

1.statecznika magnetycznego [to to największe i ciężkie jak diabli]. 2.zapłonnika (startera). 3.kondensatora [nie jest niezbędny ale lepiej żeby był]. 4.oprawki w która wkręcisz lampę. 5.kabli kostek i jakieś obudowy na statecznik i zapłonnik [najlepiej uziemionej, może być kawałek blachy przykręcony do deski].

| Teraz Anno Domini 2011 - coraz powszechniej stosuje się i elektroniczne układy zapłonowo- stabilizujące do lamp HPS i MH - można kupić zarówno gotowce w growshopach - jak i gotowce przeznaczone do lamp ulicznych - wybór nalezy do Was |

Wszystkie elementy muszą być z "jednej" parafii. Pamiętaj żeby sprawdzić, czy wszystko do siebie pasuje: czy statecznik jest dobrany do mocy lampy; czy zapłonnik jest dobrany do mocy lampy i do typu typu statecznika. Złożenie układu z posiadanych już elementów jest banalnie proste, schemat jak znajduje się na stateczniku.

Pierwotnie miały tu być gotowe schematy wszystkich występujących w "przyrodzie" konfiguracji statecznik zapłonnik, ale doszliśmy do wniosku, że nie ma to sensu i ograniczamy się do 3 podstawowych typów [inne są raczej sporadycznie spotykane].

Istnieją dwa podstawowe typy zapłonników i przystosowanych do nich stateczników [patrz obrazek].

1. zapłonnik ma dwa wyprowadzenia -> wpinany równolegle w układ. 2. zapłonnik ma 3 wyprowadzenia -> wpinany jest "szeregowo- równolegle". 3. zapłonnik ma 3 wyprowadzenia i statecznik ma 3 wyprowadzenia.

kliknij na obrazek żeby zobaczyć większy schemat:

Schemyx2.gif

Kondensator kompensujący jest zawsze wpięty równolegle przed statecznikiem. [noo.. w 99% przypadków]

P.s. Schematy układów do lamp MH wyglądają identycznie, ale stateczniki do lamp MH i HPS o tej samej mocy mają inne "właściwości" elektryczne i nie są wzajemnie wymienne.

|| kom: tak i nie - trzeba po prostu dokładnie sprawdzać specyfikacje - tak jak i informacje które się zamieszcza w FAQ :) ||

To samo dotyczy zapłonników [nie zawsze bo niektóre zapłonniki imp firmy Philips są takie same do MH i HPS, jeśli jesteś zainteresowany bliżej co do czego pasuje wystarczy, że: ściągniesz manuale ze strony firm produkujących sprzęt oświetleniowy. Na podstawie zamieszczonych tam tabel dobrać odpowiednie bebechy do wybranej lampy potrafiła by nawet małpa]. |kom: to ostatnie prawdziwe jest |

Reflektor.

Bez niego nawet połowa światła emitowanego przez lampę "pójdzie jak para w gwizdek" zamiast oświetlać wasze rośliny rozproszy się i zmarnuje.

Optymalny kształt pomieszczenia.

|| Tu w oryginale znajduje się jakieś baju baju - i dlatego zostaje to pominięte co by nie mieszać - mieszanina przeinaczeń - bzdur i informacji - może kiedyś KTOŚ napisze zamiast tego coś sensownego ||


Fotosynteza

Omawiane źródła światła emitują światło o specyficznym składzie widmowym. Rośliny, aby mogły prowadzić fotosyntezę potrzebują światła z określonego zakresu długości fali. Jest to tak zwane widmo czynne fotosyntezy. Poszczególne typy lamp mają duże różnice w "składzie widma", co wpływa nie tylko na stopień wykorzystania emitowanego światła przez roślinę do produkcji niezbędnej dla życia i wzrostu glukozy, ale także na rozkrzewienie i gęstość roślin. Źródła bogate w promieniowanie niebieskie: takie jak np. świetlówki i lampy metalohalogenkowe, powodują że rośliny są bardziej krępe a także, mają większą, niż pod lampami sodowymi, tendencje do rozkrzewiania się. Lampy sodowe są bardzo wydajne i emitują światło bogate w promieniowanie czerwone, które sprzyja kwitnieniu.

Przy porównywaniu faktycznej efektywności zastosowanych lamp należy uwzględnić: Po pierwsze wydajności konwersji energii elektrycznej na światło widzialne, po drugie efektywności absorpcji tego światła przez rośliny, która zależy od spektrum emitowanego przez lampę światła. Sama intensywność oświetlenia nie jest wystarczającym kryterium, z uwagi na preferencje dla specyficznych kolorów. Dopiero porównanie tych dwu cech lampy pozwala ocenić jej rzeczywistą wydajność. Fotobiolodzy stworzyli specjalną jednostkę pozwalającą na ocenę tej rzeczywistej wydajności - tzw. 'waty PAR' [lub samo: PAR -> Photosynthetic Active Radiation].

||||| dopisek by "wesołe trolle" - :

To pochyłą czcionką to ---> Dezinformacja - wynikająca zapewne z braku.. wiedzy i.. zrozumienia czym jest PAR - a jest to jedynie : zakres : długości fali używanych do fotosyntezy. Waty PAR - to moc promieniowania z tego zakresu.

Dlatego nie powinno się posługiwać WATAMI/lumenami.

A strumieniem fotonów w mikromolach - fotosynteza zależy w największym stopniu od ilości fotonów : ich barwa ma mieć mniejsze znaczenie - a to dlatego, że pomimo lepszego wykorzystanie fotonów czerwonych i niebieskich - fotony z innego zakresu widma są także wykorzystywane z zupełnie nie złą wydajnością.

Krzywe pokazujące widmo absorpcyjne chlorofilu a i b nie oddają rzeczywistych różnic w wykorzystywaniu światła przez rośliny - a są bardzo lubiane np: przez sprzedawców systemów LED - którzy twierdza np:, że jedynie 20 % światła HPS jest wykorzystywane do fotosyntezy - co jest łgarstwem czystej wody : Patrz: [[1]] Z doświadczeń tam pokazanych wynika, że w zasadzie różnice przy tym samym "strumieniu fotonów" są bardzo małe - a wydajność w lum/wat - czy nawet w watach energii z zakresu PAR : nie przekłada się na to w prosty i oczywisty sposób: generalnie jest tak :w pewnym przybliżeniu można powiedzieć, że źródła światła "ciepłe" o niskich skorelowanych temperaturach widmowych są bogatsze w światło czerwone i produkują więcej fotonów na sztuki - przy tej samej wydajności układu jako całości : Fotony czerwone - a wiec o większej długości fali - mają mniejsza energię - więc : 1W fotonów czerwonych to mniej więcej 50% więcej fotonów na sztuki niż w wypadku niebieskich : co przekłada się na większa intensywność fotosyntezy : Barwa "światła" ma mieć większy wpływ na pokrój roślin niż na samą intensywność fotosyntezy - a miedzy rożnymi gatunkami roślin istnieją różnice w "wymaganiach". Niektóre np: doskonale rosną nawet pod monochromatycznym światłem niskoprężnych lamp sodowych. Jeśli chodzi o konopie - nie ma ani pewnych danych ani jakiegoś "konsensusu" miedzy growerami : w praktyce bardzo często używa się po prostu od początku do końca HPS jako jedynego źródła światła. A lampy MH bywają zalecane na weg. |||||

[Określanie intensywności oświetlenia w luxach [lx] i wydajności lampy w lumenach [lm] nie ma wielkiego sensy przy wyznaczania optymalnego oświetlenia dla roślin. Może to być jedynie pewnego rodzaju wskazówka przy wybieraniu konkretnej lampy: np. lepsza jest lampa HPS o podwyższonej skuteczności od zwykłej bo emituje więcej lumenów z wata mocy. W tym przypadku widmo emitowanego światła jest w zasadzie identyczne, ale porównywanie identycznego natężenia światła wyrażonego w lx lampy MH i HPS nie ma wielkiego sensu. Wydajności świetlne w lm, a zatem i intensywność oświetlenia w jednostce pochodnej lx [1lx = 1lm/1m²] są wyznaczane przy uwzględnieniu wrażliwości ludzkiego wzroku na światło. Tak więc wydajność źródła jest mierzona tak jak by emitowało ono jedną długość fali [bierze się pod uwagę maximum wrażliwości wzroku człowieka] co zupełnie nie przystaje do tego jak skuteczne jest takie światło w napędzaniu fotosyntezy]. Więcej na ten temat: http://www.overgrow.com/growfaq/589.

P.s. Czasem można się spotkać z twierdzeniami, że światło z przewagą widma niebieskiego, z wysoką ilością promieniowania z pogranicza nadfioletu może zwiększać zawartość THC. Nie wiem na pewno, czy to bajki czy jest w tym ziarno prawdy. Bezdyskusyjnym faktem jest to, że lampy sodowe są najpowszechniej używanym i bez wątpienia bardzo ekonomicznym źródłem światła.


Tekst ten po raz pierwszy opublikowany został na stronie: http://marihuana.prv.pl/ dokładniej tu: [[2]] - powstał gdzieś we wnętrzu dawnej pocztowej listy dyskusyjnej "M4U" - tak tak takie dziwa kiedyś były popularne :) Można go także znaleźć tu: [[3]] na stronie z końcówką adresu ?p=23 :>

Wersja w wiki# została minimalnie zmieniona: -> dodano kom.

Warto było by się dorobić nowego opracowania ale jakoś nikt się nie pali do pisania ;(

Kolejny jeszcze starszy od tego polski art , jest także w wiki patrz: -> Podstawowe informacje o oświetleniu